Społeczne wrzenie i zew antropologiczny. Maria Małanicz-Przybylska

 

Maria Małanicz-Przybylska

 

Społeczne wrzenie i zew antropologiczny

 

fot. Maria Małanicz

 

 

W październiku 2020 roku rozpoczęłam kolejny semestr zajęć on-line w Instytucie Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Warszawskiego. Wtedy jeszcze wierzyłam, że to zdalne nauczanie jest tylko chwilowe, ale szybko tę nadzieję porzuciłam. Jedne z zajęć miały być poświęcone folklorowi. Chciałam pokazać studentom, skąd wzięło się to pojęcie, w jaki sposób zmieniało swoje znaczenie na przestrzeni czasu i do czego dziś może nam, antropologom, się przydać. 

Odpowiedź na to ostatnie zagadnienie przyszła zaskakująco szybko. Otóż już na trzecich zajęciach w październiku 2020 roku głównym tematem naszych dyskusji stał się wyrok trybunały konstytucyjnego de facto całkowicie zakazujący aborcji w Polsce i wywołane przez ten wyrok ogromne protesty. Nikt z nas, ani ja ani studentki i studenci, nie pamiętał tak wielkiego społecznego poruszenia. Uznaliśmy więc, że skoro setki tysięcy osób wychodzą na ulice, skoro protestują wielkie miasta i niewielkie miejscowości, skoro mimo pandemii ludzie czują potrzebę walki o swoje prawa – musimy się tym fenomenem społecznym zająć. Okazało się, że narzędzia podsuwane przez folklorystykę całkiem dobrze się do tego nadają. Dlatego zaczęliśmy obserwować protesty Strajku Kobiet. Niektórzy brali w nim czynny udział, inni śledzili jego dyskursywne postacie, jeszcze inni przemierzali różne przestrzenie internetu, tropiąc memy i strajkowe playlisty. 

 

fot. Maria Małanicz

 

Do analizy tego, na co patrzyliśmy przez różne „szkiełka”, posłużyły nam teorie i teksty odnoszące się do kwestii folkloru. Sięgaliśmy zarówno do prac folklorystów, jak i antropologów, analizowaliśmy folklor jako wyraz wspólnoty (Burszta 1989, Sulima 1995, Robotycki 1995), sprawdzaliśmy, jak folklor staje się formą protestu i oporu (Jackowski 1990, Schmitt 2013, Robotycki 1990), przyglądaliśmy się nowym przestrzeniom powstawania treści folkloru, czyli internetowi (Grochowski 2013, Frank 2018). W końcu odnosiliśmy się też do tego, co współcześni przedstawiciele nauk społecznych i humanistycznych mają do powiedzenia o Strajku Kobiet (Szostak, Kuligowski 2020, Poprzędzka 2020). 

 

 

Fot. Maria Małanicz

Studenci biorący udział w zajęciach podzieli się na grupy, z których każda postanowiła opracować inny temat łączący treści folkloru i Strajku Kobiet. Powstało tak kilka tekstów – w moim przekonaniu bardzo ciekawych. Dlatego też chcemy, by miały one szansę trafić do szerszego grona czytelników. Jednocześnie chcemy zachęcić wszystkich studentów, którzy nie brali udziału w naszych zajęciach, a którzy także bacznie obserwowali wydarzenia Strajku Kobiet, dokumentowali je, nagrywali, fotografowali, by dołączyli do naszej inicjatywy. Marzymy, by zainicjowana tu przez nas przestrzeń stała się także płaszczyzną wymiany refleksji młodych ludzi – studentów z całej Polski.

Rozpoczynamy więc od prezentacji naszych spostrzeżeń i analiz. Żeby odpowiednio budować napięcie, co tydzień będziemy publikować jeden tekst. Zachęcamy więc do śledzenia naszej strony tu i na facebooku: https://www.facebook.com/Strajk-Kobiet-Archiwum-etnograficzno-folklorystyczne-111590601112643. 

Czekamy na odzew – komentarze a także teksty, zdjęcia, refleksje. Piszcie i ślijcie! Marzymy o stworzeniu ogólnopolskiego studencko-antropologicznego archiwum walki nie tylko o prawa kobiet.

 

 

Bibliografia:

Burszta W.J. 1989, Od folkloru lokalnego do postfolkloryzmu „narodowego", Polska Sztuka Ludowa - Konteksty t.43 z.3, s. 158-164.

 

Frank R. 2018, Fake News vs. „Foke” News: A Brief, Personal, Recent History, „The Journal of American Folklore" 131(522), s. 379-387.

 

Grochowski P. 2013, Folklorysta w sieci. Prolegomena do badań folkloru internetowego [w:] Netlor, wiedza cyfrowych tubylców, red. P. Grochowski, Toruń, s. 41-64.

 

Jackowski A. 1990, Folklor kontestacji, „Polska Sztuka Ludowa”, tom 44, nr 2, s. 11-14.

 

Kwasniak M. 2000, Karnawale Świńskich Łbów. Oblicza Współczesnego Folkloru Politycznego w Polsce, "Barbarzyńca: Pismo Koła Naukowego Etnologów UJ", tom 6, str. 55.

 

Poprzęcka M. 2020, Na oko kartony, „Dwutygodnik”, https://www.dwutygodnik.com/artykul/9205-na-oko-kartony.html

 

Robotycki Cz. 1990, Sztuka a vista Folklor strajkowy, „Polska Sztuka Ludowa", Warszawa, s. 44-49.

 

Robotycki Cz. 1995, Ludowość jako alternatywa i paradoks, [w:] Folklorystyka. Dylematy i perspektywy, red. D. Simonides, Opole, s. 151-157.

 

Schmitt C., 2013, Badgers vs. Weasels, and Snowmen for Democracy: Folklore and Embodiment in the 2011 Wisconsin Budget Bill Protests, „Western Folklore”, Vol. 72, No. ¾, s. 392-407.  

 

Sulima R. 1995, Rekonstrukcje i interpretacje. Od folklorystyki do antropologii codzienności, [w:] Folklorystyka. Dylematy i perspektywy, red. D. Simonides, Opole, s. 55–72.

 

Szostak V., Kuligowski W. 2020, Jakkolwiek potoczy się dalej ten protest, nie ma powrotu do dawnego porządku. Prof. Kuligowski o Strajku Kobiet, „Gazeta Wyboracza. Poznań, 6 listopada 2020, https://poznan.wyborcza.pl/poznan/7,36001,26475641,waldemar-kuligowski-fotografie-z-tych-protestow-przejda-do.html